Günther Uecker: Czas nasz

Słynna instalacja Młyn piaskowy Günthera Ueckera, jednego z najwybitniejszych współczesnych artystów niemieckich, prezentowana jest w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej. To część wspólnego projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Państwowych Zbiorów Sztuki w Dreźnie i Instytutu Adama Mickiewicza. W ramach projektu zatytułowanego Czas nasz | Unsere Zeit | Our Time w tym samym czasie w Dreźnie pokazane zostały prace Magdaleny Abakanowicz ze zbiorów MNWr.

Twórczość Magdaleny Abakanowicz i Günthera Ueckera (oboje to rocznik 1930) w wielu płaszczyznach interpretacyjnych dotyka istotnych i egzystencjalnie ważnych tematów. Kwestia kondycji i pozycji człowieka w obecnym świecie – od lat 80. XX w. pozostająca w centrum uwagi artystów tego pokolenia – jest aktualna dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek. Zniewolenie człowieka, jego udręczenie, uwikłanie oraz niemoc w obliczu przemocy, lecz również jego siła niszczenia są tematami obecnymi zarówno w pracach Abakanowicz (m.in. jutowe rzeźby Tłum czy Klatka, prezentowane obecnie w Dreźnie), jak i w twórczości Ueckera.

Pokazywana w Pawilonie Czterech Kopuł praca artysty Młyn piaskowy (Sandmühle) jest jednym z wczesnych dzieł, do której Uecker od 1966 r. ciągle na nowo powraca. Monotonnie kręcący się młyn nawiązuje do chodzenia w jarzmie zwierząt i ludzi, którzy godzinami w nim zamknięci napędzali młyny albo żurawie. Pracę artysty można interpretować jako wyraz solidarności Ueckera z wykorzystywanym czy ponad normy eksploatowanym stworzeniem. Mechanizm, tworząc w piasku bruzdy – znikające i formowane na nowo – wywołuje skojarzenia z symboliką dalekowschodniej mandali, która stale tworzona i niszczona od nowa odnosi się do przemijania i odrodzenia jako wiecznego cyklu życia.

Günther Uecker urodził się 13 marca 1930 roku w Wendorf (Meklemburgia) w Niemczech. Edukację artystyczną rozpoczął w 1949 roku, kiedy podjął studia w Wismarze. Następnie uczęszczał do szkoły artystycznej w Berlinie-Weißensee, gdzie zetknął się z doktryną socrealizmu. W 1955 roku trafił do pracowni Ottona Pankoka w Kunstakademie Düsseldorf. Tworzy od połowy lat 50. XX wieku. Ciężko sklasyfikować dorobek artystyczny Ueckera – zarówno pod względem chronologicznym, jak i stylistycznym. Prace te charakteryzuje złożoność treści i przekraczanie granic między klasycznymi gatunkami artystycznymi. Jednak elementy takie jak kwadrat czy koło, a także gra światłem, cieniem oraz iluzja ruchu pojawiają się w realizacjach jego autorstwa od początku i obecne są we wszystkich późniejszych fazach twórczości. Materiały, których artysta używa i innowacyjne techniki, które stale rozwija, otwierają mu wciąż nowe możliwości twórczego działania. Typowym dla Ueckera środkiem wyrazu stał się gwóźdź, będący elementem konstrukcji dzieła.